Czym zajmuje się sąd administracyjny
Sądy administracyjne zostały powołane do sądowej kontroli administracji publicznej. Kontrola ta odbywa się poprzez rozpoznawanie skarg, m.in. na decyzje i postanowienia.
W postępowaniu administracyjnym, prowadzonym przez organ administracji (np. Głównego Inspektora Transportu Drogowego, ministra, starostę itd), strona postępowania ma do czynienia z machiną władzy państwowej lub władzy przypisanej jednostce samorządu terytorialnego. To na organach administracji spoczywa główny ciężar gromadzenia dowodów. Ponadto, obowiązujące przepisy niejednokrotnie pozwalają urzędnikom na tzw. uznanie administracyjne – np. w zakresie ustalania wysokości administracyjnych kar pieniężnych.
Przed sądem administracyjnym zarówno organ władzy publicznej, który wydał zaskarżoną decyzję, jak również obywatel, są względem siebie równi. Sąd administracyjny nie jest kolejnym urzędem. Dla składu orzekającego nie ma znaczenia polityka państwa, troska o finanse publiczne etc. Znaczenie ma, czy decyzja lub postanowienie zostały wydane zgodnie z prawem.
Analogicznie, dla sądu administracyjnego analizującego zgodność z prawem decyzji lub postanowienia nie ma znaczenia sytuacja życiowa i zdrowotna podsądnych, ich stan majątkowy i rodzinny, problemy osobiste etc. W związku z tym, powoływanie tego rodzaju argumentów w uzasadnieniu skargi zazwyczaj nie przyniesie korzystnych rezultatów.
Tego typu okoliczności mogą przyczynić się do zwolnienia skarżącego od opłat sądowych lub uzyskania wsparcia pełnomocnika z urzędu, zazwyczaj jednak nie przesądzają o legalności decyzji.
Wojewódzki sąd administracyjny bada zaskarżoną decyzję w zakresie jej legalności, tj. zgodności z obowiązującymi przepisami prawa materialnego (np. ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym lub innych ustaw regulujących określone dziedziny życia) i przepisami kodeksu postępowania administracyjnego.
Co ważne, wojewódzki sąd administracyjny bada legalność całej zaskarżonej decyzji lub postanowienia, bez względu na prawidłowość argumentów podniesionych w skardze oraz zawartych w niej wniosków. Ustawa stanowi, że sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.
W związku z tym, nawet jeżeli adresat decyzji lub postanowienia postawi
w skardze zarzuty, które okażą się chybione, to sąd może i tak rozstrzygnąć na jego korzyść – jeżeli dostrzeże niewskazane przez skarżącego, ale istotne uchybienia organu, który wydał decyzję. Oczywiście, dostrzeżenie nieprawidłowości i opisanie ich w skardze znacznie zwiększa szansę na osiągniecie sukcesu przed sądem.
Kiedy dopuszczalne jest wniesienie skargi
Zgodnie z art. 52 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę można wnieść po wyczerpaniu środków zaskarżenia, jeżeli służyły one skarżącemu w postępowaniu przed organem właściwym w sprawie.
Art. 52 § 2 ww. ustawy przesądza, że przez wyczerpanie środków zaskarżenia należy rozumieć sytuację, w której stronie nie przysługuje żaden środek zaskarżenia, taki jak zażalenie, odwołanie lub ponaglenie, przewidziany w ustawie.
W związku z tym, co do zasady skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego wnosi się od decyzji organu odwoławczego.
Zgodnie z art. 52 § 3 ww. ustawy, jeżeli stronie przysługuje prawo do zwrócenia się do organu, który wydał decyzję z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy, strona może wnieść skargę na tę decyzję bez skorzystania z tego prawa (nie dotyczy decyzji konsula).
W konsekwencji, jeżeli decyzję w I instancji wydał minister (ale też centralny organ administracji rządowej, np. Główny Inspektor Transportu Drogowego) lub samorządowe kolegium odwoławcze, wówczas można od razu wnieść skargę do sądu.
Termin na wniesienie skargi
Skargę wnosi się w terminie trzydziestu dni od dnia doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie.
Gdzie należy wnieść skargę
Zgodnie z art. 54 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, skargę do sądu administracyjnego wnosi się za pośrednictwem organu, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania jest przedmiotem skargi. W związku z tym, jeżeli wnosimy skargę na decyzję Głównego Inspektora Transportu Drogowego, wówczas do tego właśnie organu należy wysłać skargę.
Po otrzymaniu skargi, pracownicy organu uporządkują oraz ponumerują akta, następnie zaś wyślą je do sądu wraz ze swoim stanowiskiem.
Zgodnie z art. 54 § 2 organ przekazuje skargę sądowi wraz z kompletnymi i uporządkowanymi aktami sprawy i odpowiedzią na skargę, w postaci papierowej lub elektronicznej, w terminie trzydziestu dni od dnia jej otrzymania.
Organ może także uwzględnić skargę na wydaną przez siebie decyzję w całości w terminie trzydziestu dni od dnia jej otrzymania. W przypadku skargi na decyzję, uwzględniając skargę w całości, organ uchyla zaskarżoną decyzję i wydaje nową decyzję. Uwzględniając skargę, organ stwierdza jednocześnie, czy działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania miały miejsce bez podstawy prawnej albo z rażącym naruszeniem prawa.
Wymagania ogólne dla wszystkich pism w postępowaniu przed sądem administracyjnym, w tym skarg
Zgodnie z art. 46 § 1 ustawy – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, każde pismo strony powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane, imię i nazwisko lub nazwę stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
2) oznaczenie rodzaju pisma;
3) osnowę wniosku lub oświadczenia;
4) podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
5) wymienienie załączników.
Zgodnie z art. 46 § 2 ww. ustawy, pismo strony powinno ponadto zawierać w przypadku:
1) gdy jest pierwszym pismem w sprawie:
a) oznaczenie miejsca zamieszkania, a w razie jego braku – adresu do doręczeń, lub siedziby i adresów stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników,
b) numer PESEL strony wnoszącej pismo, będącej osobą fizyczną, oraz numer PESEL jej przedstawiciela ustawowego, jeżeli są obowiązani do jego posiadania albo posiadają go, nie mając takiego obowiązku, lub
c) numer w Krajowym Rejestrze Sądowym, a w przypadku jego braku – numer identyfikacyjny REGON albo numer w innym właściwym rejestrze lub ewidencji, albo numer identyfikacji podatkowej strony wnoszącej pismo, niebędącej osobą fizyczną, która nie ma obowiązku wpisu we właściwym rejestrze lub ewidencji, jeżeli jest ona obowiązana do jego posiadania,
d) oznaczenie przedmiotu sprawy;
2) dalszych pism procesowych – sygnaturę akt.
Zgodnie z art. 47 § 1 ww. ustawy, do pisma strony należy dołączyć jego odpisy i odpisy załączników dla doręczenia ich stronom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych.
Odpisami w rozumieniu § 1 mogą być także uwierzytelnione fotokopie bądź uwierzytelnione wydruki poczty elektronicznej (47 § 2).
Wymagania dla skargi do wojewódzkiego sądu administracyjnego
Zgodnie z art. 57 § 1 ustawy – Prawo przed sądami administracyjnymi, skarga powinna czynić zadość wymaganiom pisma w postępowaniu sądowym, a ponadto zawierać:
1) wskazanie zaskarżonej decyzji, postanowienia, innego aktu lub czynności;
2) oznaczenie organu, którego działania, bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania skarga dotyczy;
3) określenie naruszenia prawa lub interesu prawnego.
Opłata sądowa
Wysokość opłat ustalona została w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie wysokości oraz szczegółowych zasad pobierania wpisu w postępowaniu przed sądami administracyjnymi. Rozporządzenie to znaleźć można m.in. na stronie Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie:
https://bip.warszawa.wsa.gov.pl/133/wpis-sadowy-zasady-dokonywania-wpisu.html
Kilka praktycznych wskazówek
Pierwszą rzeczą, którą należy zrobić po odebraniu decyzji administracyjnej lub postanowienia, jest zapisanie na kopercie lub na piśmie daty odbioru.
Po drugie, należy dokładnie przeczytać pouczenie, które zawsze znajduje się na końcu decyzji. Organy administracji mają obowiązek zamieszczenia pouczenia o terminie i sposobie wniesienia odwołania lub skargi. Nawet, jeżeli adresat decyzji nie czuje się na siłach, żeby samemu przeczytać decyzję, powinien zapoznać się ze znajdującym się na końcu pouczeniem. Dzięki temu również osoby nie będące prawnikami mogą dowiedzieć się, co można zrobić i ile jest czasu na podjęcie czynności.
Jeżeli adresat decyzji zamierza powierzyć sporządzenie skargi radcy prawnemu lub adwokatowi, nie powinien z tym zwlekać do ostatniego dnia przed upływem terminu.