Artykuł o tym, jak zabezpieczyć możliwość prowadzenia koncesjonowanej działalności na wypadek śmierci przedsiębiorcy.
Warto myśleć o przyszłości biznesu – także o przyszłości koncesji
Coraz częściej przedsiębiorcy decydują się – jeszcze za życia – uporządkować swoje sprawy na wypadek śmierci. Takie działanie jest przejawem przezorności i odpowiedzialności za członków rodziny, ale także pracowników i kontrahentów firmy.
Przepisy dotyczące sukcesji działalności gospodarczej nie zastąpią edukacji biznesowej młodego pokolenia i wdrożenia potencjalnych następców w sprawy firmy. Z pewnością jednak mogą ułatwić kontynuowanie biznesu.
Ma to szczególne znaczenie dla osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą, wpisanych do CEIDG (dawniej – do gminnej ewidencji). Osoby takie, tak jak inni przedsiębiorcy, mogą posiadać koncesję na wytwarzanie energii elektrycznej, dystrybucję energii czy sprzedaż paliw etc.
Koncesje uregulowane w ustawie – Prawo energetyczne, mają charakter uprawnienia o charakterze osobistym. Nie można ich sprzedać lub zapisać w spadku. Zasadą jest, że uprawnienia o charakterze osobistym wygasają wraz ze śmiercią uprawnionego.
Ustawa o zarządzie sukcesyjnym – szansa na przejęcie koncesji przez spadkobiercę lub wspólnika
Ustawa o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw reguluje zasady:
1) tymczasowego zarządzania przedsiębiorstwem po śmierci przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG, oraz kontynuowania działalności gospodarczej wykonywanej z wykorzystaniem tego przedsiębiorstwa;
2) zarządu spadkiem w zakresie tymczasowego wykonywania praw z udziału w przedsiębiorstwie małżonka przedsiębiorcy, wykonującego we własnym imieniu działalność gospodarczą na podstawie wpisu do CEIDG, po śmierci tego małżonka;
3) przejęcia koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń, wydanych wobec przedsiębiorcy wpisanego do CEIDG, w formie decyzji organu administracji publicznej, związanych z wykonywaną przez niego działalnością gospodarczą, tzw. „decyzje związane z przedsiębiorstwem”.
Podstawowe pojęcia
Przedsiębiorstwo w spadku
Zgodnie z art. 2 ust. 1 ustawy, przedsiębiorstwo w spadku obejmuje składniki niematerialne i materialne, przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę, stanowiące mienie przedsiębiorcy w chwili jego śmierci.
O przedsiębiorstwie w spadku mówimy:
- w okresie od śmierci przedsiębiorcy do dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, albo
- do dnia wygaśnięcia uprawnienia do powołania zarządcy sukcesyjnego, jeżeli zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony.
Jeżeli przedsiębiorca prowadził za życia różne interesy z wykorzystaniem innych przedsiębiorstw (np. wytwarzanie energii z OZE i dom weselny), wówczas wszystkie te przedsiębiorstwa będą objęte jednym przedsiębiorstwem w spadku.
W skład przedsiębiorstwa w spadku wejdą także składniki niematerialne i materialne przeznaczone do wykonywania działalności gospodarczej, nabyte przez zarządcę sukcesyjnego.
Właściciel przedsiębiorstwa w spadku
Zgodnie z ustawą, właścicielem przedsiębiorstwa w spadku jest:
1) osoba, która zgodnie z prawomocnym postanowieniem o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowanym aktem poświadczenia dziedziczenia albo europejskim poświadczeniem spadkowym, nabyła składniki niematerialne i materialne, (…), na podstawie powołania do spadku z ustawy albo testamentu albo nabyła przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie na podstawie zapisu windykacyjnego;
2) małżonek przedsiębiorcy w przypadku(…), któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie
w spadku;
3) osoba, która nabyła przedsiębiorstwo w spadku albo udział w przedsiębiorstwie w spadku (..) w tym osoba prawna albo jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny, do której wniesiono przedsiębiorstwo tytułem wkładu – w przypadku gdy po śmierci przedsiębiorcy nastąpiło zbycie tego przedsiębiorstwa albo udziału w tym przedsiębiorstwie.
Wobec tego, może być wielu właścicieli przedsiębiorstwa, w skrajnych przypadkach nawet kilkudziesięciu – jeżeli jest wielu spadkobierców.
Zgodnie z art. 925 kodeksu cywilnego, spadkobiercy nabywają spadek z chwilą jego otwarcia, tj. z chwilą śmierci spadkodawcy.
Ustawa w sposób szczególny reguluje status małżonka przedsiębiorcy, jeżeli małżonek i zmarły przedsiębiorca byli współwłaścicielami przedsiębiorstwa.
Zarządca sukcesyjny
Przedsiębiorca może powołać zarządcę sukcesyjnego w ten sposób, że:
1) wskaże określoną osobę do pełnienia funkcji zarządcy sukcesyjnego albo
2) zastrzeże, że z chwilą jego śmierci wskazany prokurent stanie się zarządcą sukcesyjnym.
Istnieje również możliwość powołania zarządcy sukcesyjnego po śmierci przedsiębiorcy.
Wykonywanie działalności koncesjonowanej po śmierci przedsiębiorcy – potwierdzenie możliwości wykonywania koncesji
W terminie trzech miesięcy od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego zarządca sukcesyjny może złożyć do organu administracji publicznej (np. do Prezesa URE), który wydał decyzję związaną z przedsiębiorstwem, wniosek o potwierdzenie możliwości wykonywania tej decyzji (koncesji).
Organ administracji publicznej, który wydał decyzję związaną z przedsiębiorstwem (np. Prezes URE), potwierdza, w drodze decyzji, możliwość wykonywania decyzji związanej z przedsiębiorstwem przez zarządcę sukcesyjnego, jeżeli:
1) są spełnione warunki do uzyskania tej decyzji, określone w odrębnych przepisach (np. w ustawie = Prawo energetyczne, ustawie – Prawo geologiczne i górnicze etc.);
2) zarządca sukcesyjny przedłoży dokumenty potwierdzające spełnienie tych warunków,
3) zarządca sukcesyjny oświadczy, że przyjmuje wszystkie warunki zawarte w tej decyzji i zobowiązuje się do wykonania związanych z nią obowiązków.
Warunki, które mają charakter osobisty, uważa się za spełnione, jeżeli spełnia je zarządca sukcesyjny.
Jeżeli wniosek nie zostanie złożony, koncesja wygaśnie w terminie 3 miesięcy od dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego.
Prezes URE (lub inny organ, który wydał koncesję, licencję lub zezwolenie), jest zobowiązany do potwierdzenia, w formie decyzji, możliwości dalszego wykonywania koncesji (ale także licencji, zezwolenia). Decyzja ma charakter związany. Oznacza to, że jeżeli zarządca sukcesyjny spełnia wymagania, to Prezes URE (lub odpowiednio inny organ) musi wydać decyzję potwierdzającą możliwość wykonywania koncesji (lub odpowiednio innej decyzji).
Zarządca sukcesyjny jest zobowiązany do spełnienia warunków uzyskania koncesji, które mają charakter osobisty i musi ww. okoliczność wykazać przed Prezesem URE. Przykładem warunku o charakterze osobistym jest wymóg niekaralności.
Przeniesienie koncesji
Właściciel przedsiębiorstwa w spadku może złożyć do organu administracji publicznej, który wydał decyzję związaną z przedsiębiorstwem (np. do Prezesa URE, który udzielił koncesji), wniosek o przeniesienie na niego tej decyzji w terminie sześciu miesięcy od dnia:
1) śmierci przedsiębiorcy, jeżeli nie został ustanowiony zarząd sukcesyjny, albo
2) wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego.
Przeniesienie decyzji na właściciela jest możliwe wówczas, gdy zarząd sukcesyjny nie został ustanowiony albo wygasł.
Kiedy koncesja wygaśnie
Decyzja związana z przedsiębiorstwem (w tym koncesja) wygasa z upływem sześciu miesięcy od dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego, chyba że przed tym dniem został złożony wniosek o przeniesienie koncesji.
W przypadku ustanowienia zarządu sukcesyjnego, termin wygaśnięcia decyzji wynosi 6 miesięcy od dnia wygaśnięcia zarządu sukcesyjnego. Termin ten dotyczy decyzji, wobec których nie został złożony wniosek o przeniesienie koncesji – przez właściciela przedsiębiorstwa w spadku lub wspólnika spółki cywilnej.
Kiedy wygasa zarząd sukcesyjny
Zarząd sukcesyjny wygasa z:
1) upływem dwóch miesięcy od dnia śmierci przedsiębiorcy, jeżeli w tym okresie żaden ze spadkobierców przedsiębiorcy nie przyjął spadku ani zapisobierca windykacyjny nie przyjął zapisu windykacyjnego, którego przedmiotem jest przedsiębiorstwo albo udział w przedsiębiorstwie, chyba że zarządca sukcesyjny działa na rzecz małżonka przedsiębiorcy, któremu przysługuje udział w przedsiębiorstwie w spadku;
2) dniem uprawomocnienia się postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia albo wydania europejskiego poświadczenia spadkowego, jeżeli jeden spadkobierca albo zapisobierca windykacyjny nabył przedsiębiorstwo w spadku w całości;
3) dniem nabycia przedsiębiorstwa w spadku w całości przez jedną osobę,
4) upływem miesiąca od dnia wykreślenia zarządcy sukcesyjnego z CEIDG, chyba że w tym okresie powołano kolejnego zarządcę sukcesyjnego;
5) dniem ogłoszenia upadłości przedsiębiorcy;
6) dniem dokonania działu spadku obejmującego przedsiębiorstwo w spadku;
7) upływem dwóch lat od dnia śmierci przedsiębiorcy.
Doradztwo prawne dla firm z branży energetycznej
Jeżeli prowadzić koncesjonowaną działalność gospodarczą i potrzebujesz doradztwa prawnego, zachęcam do kontaktu. Mam doświadczenie w zakresie doradztwa na rzecz przedsiębiorców
z branży energetycznej. Posiadam także doświadczenie w zakresie prawa transportu drogowego oraz prawa geologicznego i górniczego.
Lista wszystkich artykułów o prawie w energetyce: